دستیابی به مرجعیت علمی جهان طی ۴۰ سال آینده از جمله چشم‌اندازهای علمی کشور است
تاریخ انتشار: ۲۶ بهمن ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۱۱۸۴۶۰
ایسنا/خراسان رضوی معاون تحقیقات ستادکل نیروهای مسلح گفت: دستیابی به مرجعیت علمی جهان طی ۴۰ سال آینده، رسیدن به مقام نخست علمی در منطقه و جهان اسلام تا سال ۱۴۰۴ که همین الآن هم محقق شده است، تبدیل زبان فارسی به زبان علمی دنیا، کشف ناشناخته‌های علمی و پیشرفت علمی برای تحقق سعادت دنیا و آخرت بشر، از چشم‌اندازهای کشور در زمینه علمی است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
محمد مهدی‌نژاد ظهر امروز ۲۶ بهمن در جشنواره علمی شهید چمران که در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، با اشاره به تاکیدات رهبری بر قدرت‌زا بودن تولید علم و همچنین جایگاه علم در اسلام، اظهار کرد: در جامعه‌ای که اسلام ناب حکومت کند، مردم و مسئولین انقلابی و متعهد باشند و رهبر الهی داشته باشد، پیشرفت همه‌جانبه و اقتدار ملی حاصل خواهد شد.
وی با بیان اینکه انتشار مقاله یکی از شاخصه‌های قدرت علمی است، افزود: ایران با انتشار سالانه ۷۷ هزار مقاله، جایگاه پانزدهم را در جهان دارد. همچنین سرعت تجاری‌سازی ایده، سهم دانش از تولید درامد ملی، میزان شناسایی راه حل مسائل جامعه و میزان اختراعات ثبت شده از دیگر شاخصه‌های قدرت علمی است.
معاون تحقیقات ستادکل نیروهای مسلح با بیان اینکه کشوری که از قدرت علمی مناسبی برخوردار باشد، می‌تواند تولید علم دنیا را مدیریت کند، عنوان کرد: ما باید بتوانیم مانند بسیاری دیگر از کشورها، از تولید علم، به ثروت برسیم. کشور ما از درامدهای نفتی برخوردار است، اما باید این نفت را به فراورده تبدیل کنیم و به فروش برسانیم تا با ایجاد ارزش افزوده، به درامدهای بالایی دست یابیم.
مهدی‌نژاد با بیان اینکه باید محصولات باکیفیت تولید و با قیمت مناسب به جهان صادر کنیم، اضافه کرد: ما همین راهبرد را در تولید صنایع دفاعی در پیش گرفتیم و امروز دنیا برای خرید تولیدات نظامی ما به صف ایستاده است.
وی با اشاره به اینکه در بیانیه گام دوم انقلاب، علم و پژوهش اولین محور توصیه‌های رهبری است، بیان کرد: دستیابی به مرجعیت علمی جهان طی ۴۰ سال آینده، رسیدن به مقام نخست علمی در منطقه و جهان اسلام تا سال ۱۴۰۴ که همین الآن هم محقق شده است، تبدیل زبان فارسی به زبان علمی دنیا، کشف ناشناخته‌های علمی و پیشرفت علمی برای تحقق سعادت دنیا و آخرت بشر، از چشم‌اندازهای کشور در زمینه علمی است.
معاون تحقیقات ستادکل نیروهای مسلح با بیان اینکه با بیان اینکه فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی در حال فراگیر شدن در تمام دنیاست، ادامه داد: دانستن اینکه جهان در حوزه علم در کجا قرار دارد، از ضروریات است. ناتو اعلام کرده است که دنیای آینده هوشمند، دیجیتال، توزیع شده و به شدت به هم متصل است.
مهدی‌نژاد افزود: امروزه کشور چین از آن اقتصاد بسیار بزرگی که دارد، ۷ درصدش را به تحقیقات و توسعه اختصاص داده است. اقتصاد کشور ما حدودا یک بیستم اقتصاد چین را داراست و تنها نیم درصد اقتصاد کشورمان را به تحقیق و توسعه اختصاص داده‌ایم.
وی با بیان اینکه اکنون در کشور ما بیش از ۸۰۰۰ شرکت دانش‌بنیان مشغول به فعالیت اند، اظهار کرد: این شرکت‌ها باید نهادهای نوآوری باشند و ارزش افزوده بالا برای کشور تولید کنند و سهم اقتصاد کشور از دانش‌بنیان را افزایش دهند. البته رهبری تعیین کرده بودند که تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان باید به ۱۳ هزار افزایش یابد و حتما باید به این مسئله توجه جدی کنیم.
معاون تحقیقات ستادکل نیروهای مسلح با بیان اینکه اکنون در سطح کشور ۵۲ پارک علم و فناوری وجود دارد، اضافه کرد: دولت بنا دارد تعداد پارک‌ها را افزایش دهد که البته به نظر من مهمتر این است که زمینه قدرتمندتر شدن همین تعداد پارک فعلی ایجاد شود.
مهدی‌نژاد با تاکید بر لزوم توجه به خلاقیت و نوآوری برای حل مشکلات، افزود: ما در حوزه نوآوری رتبه ۶۰ جهان را داریم، لذا لازم است در این خصوص تلاش‌های بیشتری صورت گیرد، البته رتبه ۶۰ چیزی است که در رتبه‌بندی‌های جهانی اعلام شده است و مقیاس‌گذاری‌های جهانی برای ما حجت نیست، زیرا برخی از شاخصه‌های مورد نظر آنان مورد قبول ما نیست.
وی با بیان اینکه بر اساس آمار سال گذشته، ۱۵ هزار دانش‌آموخته دکترا و ۱۶۳ هزار دانشجوی دکترا در کشور داریم، عنوان کرد: هر رساله دکترا برای کشور ۳۰۰ میلیون تومان خرج دارد. اگر دانشجویان و دانش‌آموختگان دکترا در کشورمان جهت‌دهی شوند، برای کشور بهره بسیاری دارد.
معاون تحقیقات ستادکل نیروهای مسلح بیان کرد: برای تحقق چشم‌اندازهای علمی کشور باید اقداماتی صورت گیرد؛ از جمله اینکه باید به هدفمندسازی پژوهش درعین پیگیری تبدیل شدن به مرجعیت علمی توجه ویژه کنیم، کما اینکه رهبری نیز تاکید دارند که باید در عین توجه به رفع نیازهای کشور به دنبال مرجعیت علمی هم باشیم. اگر ما یک کار علمی سطح بالا انجام دهیم، ما را در هر دو جهت به پیش می‌برد.
امسال در جشنواره علمی شهید چمران ۱۹ هزار اثر حضور داشت که از این میزان ۱۷۹۴ اثر از خراسان رضوی بود و از این نظر این استان رتبه اول را در کشور دارد.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: استانی علمی و آموزشی تولید علم استانی اجتماعی استانی اقتصادی استانی شهرستانها استانی فرهنگی و هنری استانی ورزشی استانی علمی و آموزشی استانی سیاسی خراسان شمالی استانی اجتماعی استانی اقتصادی استانی شهرستانها استانی فرهنگی و هنری معاون تحقیقات ستادکل نیروهای مسلح مرجعیت علمی چشم اندازهای مهدی نژاد
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۱۱۸۴۶۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
الگوی مهاجرت دانشمندان در جهان چیست؟ / فاصله جغرافیایی کمتر؛ احتمال انتقال دانش بیشتر
به گزارش خبرنگار علم و فناوری ایسکانیوز؛ دانشمندان و محققان معمولا برای پیشرفت شغلی و تحقیقات خود مبادرت به مهاجرت به کشورهای دیگر می‌کنند. مطالعه روی این جابه‌جایی‌ها در سراسر مرزها کار دشواری است و تا همین اواخر عمدتا در حیطه مطالعات موردی و نظرسنجی بوده است. اما با افزایش داده‌های منتشر شده که به طور غیرمستقیم ردپای دانشمندان را به تصویر می‌کشد، به محققان سیاستگذاری و اطلاع‌رسانی فرصت جدیدی برای ترسیم جابه‌جایی‌های جهانی دانشمندان می‌دهد.
درک جریان جابه‌جایی دانشمندان، ردیابی جایی که آنها آموزش دیده‌اند، کشوری که به آنجا مهاجرت کرده‌اند و ربط آنها به رشته‌ای که در آن فعالیت می‌کنند و نوع دانشگاه تحقیقاتی که در آن استخدام می‌شوند، برای سیاست علم و مهاجرت امری بسیار مهم است.
شواهد 2 دهه گذشته نشان می‌دهد که الگوهای گسترده‌تری پیرامون جهانی شدن در حال تغییر هستند که به طور خاص از نظر اقتصادی، سیاسی و فرهنگی به هم پیوسته هستند، زیرا جریان‌های ایده و جابه‌جایی دانشمندان و کلا مردم نه تنها از کشوری به کشور دیگر، بلکه از قاره‌ای به قاره دیگر اتفاق می‌افتد. با این حال تفاوت‌های اساسی بین نوع جابه‌جایی دانشمندانی که از اروپا به آسیا مهاجرت می‌کنند یا آنهایی که از آسیا به اروپا مهاجرت می‌کنند، وجود دارد. درک این پویایی هم از نظر مطالعات علمی و هم از منظر سیاست علمی مهم است. به عنوان مثال، جابه‌جایی دانشمندان بین مناطق فراملی می‌تواند پیوندها با یک جامعه تحقیقاتی ملی را تا حد زیادی تضعیف کند. این به طور بالقوه اثرات منفی فرار مغزها را رد می‌کند و در عوض می‌تواند انتقال دانش مثبت را تقویت کند، چیزی که برخی از محققان آن را «گردش مغز» نامیده‌اند.
در مقاله‌ای که در ماه اوت 2020 در مجله «ساینس دایرکت» منتشر شده، محققان از داده‌های ORCID استفاده کردند. ارکید یا شناسه آزاد پژوهشگران و نویسندگان/مشارکت‌کنندگان برای شناسایی منحصر به‌فرد دانشمندان و دیگر نویسندگان دانشگاهی است. در واقع، ارکید یک سازمان غیرانتفاعی، برای شناسایی همه کسانی است که در تحقیقات، دانش و نوآوری مشارکت می‌کنند، به صورت یکتا شناسایی می‌شود و بین فعالیت‌های علمی آنها با شناسه‌شان ارتباط برقرار می‌کند. این داده‌ها شامل تحصیلات دانشمندان از جمله مدرک تحصیلی، موسسه اعطا کننده مدرک، تاریخ اعطای مدرک، جزئیات شغلی آنها شامل همه سمت‌های پس از دکتری و همچنین کتاب‌شناختی شامل عناوین انتشارات، تاریخ انتشار و نام مجلات مقالات و کتاب‌هایی است که دانشمندان منتشر می‌کنند. بنابراین، داده‌های ارکید می‌تواند فاکتورهایی چون پیشرفت شغلی را برای ترسیم مشاغل و جابه‌جایی جغرافیایی دانشمندان ارائه دهد. از آنجا که می‌توان نقطه شروع جغرافیایی مشاغل علمی دانشمندان را در زمان شناسایی کرد، می‌توان روندهای جغرافیایی را با وضوح بالاتری نسبت به پایگاه‌های داده سنتی کشف کرد.
محققان این مقاله روی 116 هزار و 400 دانشمندی تمرکز کرده‌اند که دارای مدرک دکتری هستند و بین سال‌های 1980 تا 2010 پس از دریافت مدرک دکتری خود حداقل در یک موسسه علمی استخدام شده‌اند. آنها سپس مهاجرت دانشمندان را به سه دسته کوچ داخلی (یعنی در داخل همان کشوری که تحصیل کرده‌اند)، مهاجرت منطقه‌ای (یعنی به یک کشور در همان منطقه) و مهاجرت جهانی (به یک منطقه یا قاره دیگر) تقسیم کردند.
این رویکرد درک بسیار عمیق‌تری از مهاجرت ارائه می‌کند، زیرا گردش دانشمندان مثلاً فرار مغزها و دستاوردهای مغزها (brain drains and brain gains) نه فقط مهاجرت آنها را در سطح بین‌المللی نشان می‌دهد، بلکه به طور ویژه روابط جغرافیایی، سیاسی یا اجتماعی بین جایی که دانشمندان ترک کرده‌اند و جایی که به عنوان مقصد مهاجرت انتخاب کرده‌اند را نشان می‌دهد.
محققان این مقاله می‌گویند: ما متوجه شدیم که مهاجرت بین کشورها از دهه 1980 نسبت به مهاجرت در داخل کشورها راکد مانده است. با این حال، دانشمندانی که در سطح بین‌المللی حرکت می‌کنند، نه تنها به طور فزاینده‌ای در همان منطقه مهاجرت می‌کنند، بلکه به طور مکرر و به مسافت‌های کوتاه‌تر نیز سفر می‌کنند.
مهاجرت علمی نیروی کار و انواع آندانشمندان به دنبال کمک مالی، پیدا کردن تیم‌های تحقیقاتی نخبه و اعتبار از یک کشور به کشور دیگر نقل مکان می‌کنند و این امر تا حدود زیادی به رشته‌های خاص بستگی دارد. این تاثیر به ویژه در میان پراستنادترین محققان جهان که به طور سیستماتیک و دسته جمعی به کشورهایی با سرمایه گذاری‌های تحقیق و توسعه بالا مهاجرت می‌کنند، بسیار دیده می‌شود. البته کیفیت زندگی و نگرانی‌های خانوادگی نیز تا حد زیادی در تصمیم گیری‌های مهاجرت موثر است. برای مثال، بسیاری از دانشمندان و به ویژه بسیاری از زنان تمایلی به مهاجرت فرزندان نوجوان خود به خاطر فرصت‌های شغلی در خارج از کشور ندارند.
نکته دیگری که محققان این مقاله ساینس دایرکت بیان می‌کنند، این است که معمولا دانشمندان با مهارت بالا، وعده‌های رشد اقتصادی، نوآوری و توسعه را از کشورهای مقصد خود دریافت می‌کنند. زیرا هر چه جامعه علمی یک کشور در همکاری‌های بین‌المللی بیشتر مشارکت داشته باشد و مهاجرت بیشتری در میان دانشمندان آن کشور وجود داشته باشد، تأثیر کار علمی آن کشور بیشتر می‌شود.
افزایش مهاجرت علمی به طور نامتناسبی به نفع کشورهایی است که از قبل دارای جوامع علمی بزرگ و با بودجه کافی هستند. نگرانی ناشی از به دست آوردن مزایای مرتبط با مهاجران با مهارت بالا - یا از دست دادن این مزایا در هنگام خروج - از پایان جنگ جهانی دوم منجر به بحث‌های سیاستی و تحقیقات سیاسی در سطح بالا شده است.
چشم‌انداز در حال تغییر مهاجرت علمی جهانییکی از محورهای این بحث، تغییر موازنه قدرت در جامعه علمی جهانی است؛ آن هم با تسلط طولانی مدت آمریکا به طور فزاینده‌ای توسط اروپای منسجم و اقتصادهای رو به رشد در آسیا مثل چین، کره جنوبی و هند به چالش کشیده می‌شود. اگرچه آمریکا در جذب محققان پربار و کارآمد از خارج از کشور موفق است، اما در مقایسه با 20 سال پیش، سهم کمتری از تحقیقات پیشگامانه را در سراسر جهان تولید می‌کند. در واقع، در طول مدت زمان مشابه، بسیاری از کشورهای آسیایی مانند چین و کره جنوبی خود را در زمره تأثیرگذارترین کشورها در علم و مهندسی قرار داده‌اند و از نظر تعداد مقالات تولید شده و تولید تعداد فزاینده‌ای از تحقیقات با استناد بالا پس از آمریکا در رتبه دوم قرار دارند. برای دانشمندان کشورهایی چون برزیل، هند و روسیه، یکی از عوامل محدود کننده اصلی در آسیا مانع زبانی است و دید بسیاری از تحقیقات آنها را محدود می‌کند.
تأثیر مهاجرت توسط خود دانشمندان نیز احساس می‌شود. دانشمندانی که مهاجرت می‌کنند پراستنادتر هستند، دانشمندانی که آمریکای شمالی را ترک می‌کنند به طور متوسط 10 درصد استناد بیشتری به دست می‌آورند و همکارانی که به خارج از اروپای شرقی مهاجرت می‌کنند، 170 درصد بیشتر به دست می‌آورند.علاوه بر این، مهاجرت همکاری‌های علمی بین‌المللی بیشتری را به همراه دارد. به نظر می‌رسد این امر به جای افزایش اعتبار، نتیجه داشتن یک شبکه اجتماعی گسترده‌تر باشد، زیرا اندازه شبکه تحقیقاتی بین‌المللی برای دانشمندان مهاجر بزرگ‌تر از دانشمندان غیر مهاجر است.
بیشتر بخوانید: محقق در 2 دانشگاه آمریکا: نفس مهاجرت خوب است؛ به شرطی که شرایط برگشت وجود داشته باشدعلاوه بر این، دانشمندانی که به دانشگاه‌های نخبه‌تر مهاجرت می‌کنند، عملکرد بهتری نسبت به کسانی ندارند که این کار را انجام نمی‌دهند؛ اگرچه در هنگام رفتن به دانشگاه کمتر نخبه، افت جزئی در عملکرد علمی وجود دارد. افزایش بهره‌وری ناشی از مهاجرت در آن سوی مرزها برای یک فرصت شغلی جدید می‌تواند به زمان نیاز داشته باشد.
گردش منطقه‌ای در مهاجرت جهانیمرزهای جغرافیایی در مورد نیروی کار و محصولات در حال از بین رفتن است، زیرا اقتصادهای سراسر جهان خود را به سمت تجارت آزاد و تولید و توزیع اطلاعات در طول چند دهه گذشته سوق داده‌اند. این اغلب به عنوان نشانه‌ای از جهانی شدن اقتصاد جهانی تلقی می‌شود. شواهد نسبتاً مبهم است. به عنوان مثال، در همین دوره، اقتصاد جهانی در سطح منطقه‌ای به هم پیوسته‌تر شده است، حتی زمانی که در سراسر جهان ارتباط متراکم‌تری پیدا کرده است. بنابراین، اقتصاد جهانی، شاید به طور غیر شهودی، به طور همزمان جهانی‌تر و منطقه‌ای‌تر می‌شود.
این موضوع به طور خاص برای مهاجرت نیز صادق بوده است. شبکه جهانی مهاجرت در چند دهه گذشته به ویژه با ظهور کشورهای مقصد جدید در خارج از آمریکای شمالی و اروپا، بیشتر به هم مرتبط شده است. در عوض، بزرگترین تغییرات در سطح منطقه‌ای رخ داده است، به طوری که اروپا، آفریقا و آسیای شرقی هر کدام در طول یک دوره زمانی بیشتر به صورت منطقه‌ای در هم تنیده شده‌اند. منطقه‌بندی در مقیاس‌های کوچک‌تر نیز عمل کرده است، زیرا الگوهای واضحی در اروپای مرکزی، غربی و شمالی در شبکه مهاجرت پدیدار شده‌اند.
مطالعات نشان می‌دهد که کشورهایی که بیشتر به روی علم باز هستند - یعنی کشورهایی که بیشترین همکاری‌های بین‌المللی و بیشترین مهاجرت را در بین دانشمندان خود دارند - همچنین از تولید تأثیرگذارترین تحقیقات علمی سود می‌برند. ولی با این حال، احتمال همکاری بین هر 2 دانشمند هنوز به فاصله فیزیکی حساس است و احتمال بازگشت به کشور پس از مهاجرت با همان پیوندهای مشترک افزایش می‌یابد. در نتیجه می‌توان گفت که مزایا و هزینه‌های مرتبط با مهاجرت به مسافت طی شده بستگی دارد. به طور خاص، مهاجرت منطقه‌ای ممکن است برای کشورهایی که از «فرار مغزها» رنج می‌برند مضر نباشد، زیرا انتقال دانش ناشی مهاجرتی که فاصله بین کشور فرستنده و پذیرنده کم باشد، محتمل‌تر است؛ یعنی احتمال برگشت نخبه‌هایی که مهاجرت منطقه‌ای کرده‌اند، بیشتر است.
البته ناگفته نماند که این مورد همیشه هم صادق نیست. زیرا برخی کشورها از جمله کشورهای اروپایی وجود دارند که هزینه‌های هنگفتی را برای مهاجرت دانشمندان خود می‌پردازند و برای اینکه آنها را دوباره به کشور برگردانند، مزایای بسیاری برایشان قائل می‌شوند. علاوه براین، محققان علاقه‌مند به وضعیت علم جهانی به کاهش هژمونی یا سلطه‌گری آمریکا و اهمیت فزاینده مراکز تحقیقاتی در آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین هستند، روشی مشابه را در پیش می‌گیرند.
به طور کلی، هدف از این مقاله ارائه برخی از اولین آمارهای توصیفی مربوط به نحوه مهاجرت دانشمندان در سطح بین‌المللی است. یعنی چه تعداد از کسانی که از طریق مرزها مهاجرت می‌کنند در مقایسه با کشورهای دور به یک کشور نزدیک می‌روند؟ این میزان در سراسر جهان چگونه متفاوت است و در طول زمان چگونه تغییر می‌کند؟
پاسخ به این سوالات از این رو حائز اهمیت است که شور و نشاط یک جامعه تحقیقاتی ملی به نزدیکی دانشمندانش بستگی دارد، زیرا دانشمندان نزدیک به کشورشان نسبت به دانشمندانی که دورتر هستند، همکاری‌های بیشتری در حوزه تحقیقات با کشور خود دارند.
انتهای پیام/
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت